Հեռավար կրթությունը գյուղերում
5-րդ դասարանցի Ռուստամն առաջին անգամ մեզանից իմացավ, թե ինչ է հեռավար կրթությունը։ Ռուստամը բնակվում է Արմավիրի մարզի եզդիաբնակ Ֆերիկ համայնքում։ Հայաստանի բոլոր դպրոցների պես Ֆերիկի դպրոցն էլ անցել է հեռավար կրթության, սակայն դպրոցի 47 աշակերտներից քչերին է հաջողվել մասնակցել հեռավար դասերին։ Ռուստամը դժվարանում էր պատասխանել, թե ո՞ր առարկաներն են հեռավար կրթությամբ անցել և ի՞նչ ձևով է մասնակցել դասերին։
Եզդերեն մայրենի լեզվի և գրականության ֆերիկցի միակ ուսուցիչ, միևնույն ժամանակ համայնքի ղեկավար Ռուստամ Հասանյանի մեկնաբանությամբ, մեկ-երկու ընտանիք ունի ինտերնետ կապ և տեխնիկական հնարավորություն, մնացածը հեռախոսի օգնությամբ են մասնակցել դասընթացներին։ Իսկ անկեղծորեն, ընդամենը հեռախոսով լսել են ուսուցչին, իսկ թե ի՞նչ նստվածք են տվել ուսուցչի խոսքերը աշակերտի մոտ, դա այլ քննարկման թեմա է։Հասանյանի խոսքով, ի՞նչ կրթության մասին կարող է խոսք լինել, եթե ընտանիքն ունի, ասենք, 3 դպրոցահասակ երեխա և մեկ հեռախոս, այն էլ՝ ոչ ժամանակակից (սմարթֆոն), որը ծառայում է ծնողների հեռախոսազանգերի և 3 երեխաների կրթություն ստանալու համար։ Իր խոսքով, եղել են դեպքեր, երբ անձամբ այցելել է ընտանիքներ և առաջադրանքներ տվել աշակերտներին։
Ռուստամ Հասանյան՝ եզդերեն մայրենի լեզվի և գրականության ուսուցիչ – «Հիմա, տեսե՛ք, ես զանգում եմ և հանձնարարություն տալիս աշակերտին: Հաջորդ օրը զանգում եմ և աշակերտին ասում, որպեսզի պատմի դասը: Հիմա ես ինչ գիտեմ հեռախոսի այն կողմից աշակերտը սովորել պատմու՞մ է դասը, թե՞ կարդում է։ Համենայն դեպս, եթե անկեղծ լինեմ, աշակերտների 3 տոկոսն է, որ հեռավար դասընթացին մասնակցելու հնարավորություն ունի: Մյուսների դեպքում տարբեր միջոցներ ենք կիրառում, որպեսզի հնարավորինս հետ չմնան կրթությունից: Մի ընտանիք, մի հեռախոս, գործի սեզոն, ծնողները դաշտ են գնում, հեռախոսը տանում են և այլն, շատ են խնդիրները: Հեռավար կրթությունն այդքան էլ արդյունավետ չէ: Ճիշտը՝ դպրոցների բացելն է, դպրոցում կարողանում ես գրատախտակի մոտ երեխային նորմալ դաս բացատրել, տեսնում ես եթե չի հասկացել, նորից ես բացատրում, հատկապես մեզ մոտ, որ երեխաների հիմնական մասը դասերը սովորում են հենց դպրոցում՝ մեր օգնությամբ»։
Ծնող՝ Լիաննա – «Ամբողջ ընտանիքս էս մի հեռախոսի վրայա: Օրինակ, տղես 3-րդ դասարան փոխադրվեց, հեսա որ սեպտեմբերի 15-ին դպրոց գնա, սկի 2-րդ դասարանի գիտելիք չունի։ Ինչ ուսուցչուհին դասը տեղում ա բացատրում, ինչ հեռախոսով ա ասում, էդ հերիք չի երեխուն։ Ես գոհ չեմ, պարզ ասում եմ, ու ամեն առարկա չի, որ դասավանդել են։ Տղուս ռուսերենը տվել են, մեծերին չէ: Հայոց լեզու, մաթեմատիկա պարապել են, պատմողական առարկաներից ոչ մի դաս չի եղել։ Ասենք, դասատու կա զանգել, արագ-արագ սաղ ասել ա, ես ծնողն եմ, կողքը կանգնած, չեմ հասկացել, էդ երեխեն ո՞նց հասկանար։ Հեռավարի անունն ա մենակ հելե։ Ես ուզում եմ, թող դպրոցը բացվի, երեխեն գնա դպրոց, ճիշտ ա, մի քիչ վախենում եմ, բայց տնօրենից էլ ա կախված, ինքը պտի ամեն ինչ անի, հնարավորություն ստեղծի երեխաների համար, ասենք ջերմաչափում անի, ալկոգել տա»։
Օնիկի պապիկը նույնպես վրդովված է, ասում է. «Հեռավար կրթությունն իրենց անապահով ընտանիքի համար միայն հավելյալ ծախս է ավելացրել: Ինչքա՞ն կանաչի ծախի, որ հեռախոսի ապառիկը փակի, կամ ինտերնետի գումարը վճարի, այն դեպքում, երբ թոռները լիարժեք կրթություն չեն տանում»։ Նրա խոսքով, եթե հեռավար կրթության էին անցնում, նախ պետք է ընտանիքների սոցիալական վիճակը գնահատեին, հետո նրանց անհրաժեշտ սարքավորումներով ապահովվեին, որպեսզի երեխան գրագիտություն սովորեր, հետ չմնար։
Արմավիրի մարզի Ֆերիկ համայնքը բացառապես եզդիաբնակ է։ Գյուղի 9-ամյա դպրոցում 14 ուսուցիչներից միայն եզդերեն մայրենի լեզվի և գրականության ուսուցիչ, գյուղապետ Ռուստամ Հասանյանն է տեղի բնակիչ, մյուսները գալիս են Էջմիածին քաղաքից և մարզի տարբեր համայնքներից։ Անմիջական կապը աշակերտների հետ բացակայում է։ Հենց սա է պատճառը, որ մեզ հանդիպած աշակերտներից ոչ մեկը տարրական պատկերացում չուներ, թե ինչ կերպ պետք է մասնակցեր հեռավար դասընթացներին։
Ֆերիկի միջնակարգ դպրոցի տնօրեն
Արմավիրի մարզպետարանի Կրթության, սպորտի, երիտասարդության և մշակույթի վարչությունից հայտնեցին, որ մարզի բոլոր համայնքներից մարզպետարանը պահանջել է բազմազավակ ընտանիքների, երկկողմանի և միակողմանի ծնողազուրկ երեխաների ցուցակ, որպեսզի տրամադրի անհրաժեշտ սարքավորումներ հեռավար կրթությանը մասնակցելու համար։ Ֆերիկից մարզպետարանը ստացել է 12 միավոր տեխնիկայի հայտ, որից ապահովել է միայն մեկը, քանի որ ԿԳՄՍ նախարարությունը բավարարել է մարզի պահանջարկի 15 տոկոսը։ Ընդհանուր առմամբ, հեռավար կրթության հասանելիությունն ընդլայնելու և արդյունավետությունը բարձրացնելու նպատակով ԿԳՄՍ նախարարության կողմից Արմավիրի մարզին հատկացվել է 235 համակարգչային սարք։
Եզդիաբնակ Ֆերիկ համայնքն ունի 441 բնակիչ։ Գյուղում մշակույթային, մարզային հաստատություններ չկան, արտադրական ձեռնարկություններ նույնպես չեն գործում։ Գյուղացիական տնտեսությունները զբաղվում են անասնապահությամբ և գյուղատնտեսությամբ։ Ֆերիկը մարզկենտրոն Արմավիրից գտնվում է 17 կմ, իսկ մայրաքաղաքից մոտ 42 կմ հեռավորության վրա։
Հ.Գ. Եզդիների ավանդույթների համաձայն, կանանց խորհուրդ չի տրվում մասնակցել նկարահանումների։ Մեզ նույնպես խնդրեցին չլուսանկարել և չտեսանկարահանել կանանց։
