21-րդ դարում խմելու ջուր գնե՞լ
Մատակարարվող ջրի կոշտության պատճառով Արմավիրի մարզի տասնյակ համայնքների բնակիչներ խմելու ջուրը գնում են շրջիկ ավտոցիստեռներից
2021թ. օգոստոսի 12-ին Արմավիրի մարզի Խանջյան գյուղից «Արմավիր» բժշկական կենտրոն դիմեց 11 քաղաքացի։ Հաջորդող երկու օրերին դիմողների թիվը հասավ 34-ի։ Հիվանդների մոտ ախտորոշվեց սննդային թունավորում։ Թունավորվածների մի մասը տեղափոխվեց «Արմավիր» ԲԿ ինֆեկցիոն բաժանմունք, մյուս մասը, առաջին օգնություն ստանալով, դուրս գրվեց հիվանդանոցից։ Ավելի ուշ պաշտոնապես հայտարարվեց, որ սննդային թունավորման պատճառը շրջիկ մեքենաներից գնված խմելու ջուրն է։
Մասսայական թունավորում
Արմավիրի մարզի 4 տասնյակ բնակավայր խմելու ջուրը գնում է շրջիկ ավտոցիստեռններից։ Արմավիրի մարզի հասարակության համար ջուր գնելը, երկու տասնյակ տարի է, սովորական կենցաղ է դարձել։ Ամեն օր շրջիկ ավտոմեքենաները վաղ առավոտից մինչև ուշ գիշեր «Թալինի» խմելու ջուր են վաճառում։ Ջուր գնող բնակիչներին չի զայրացնում վաղ առավոտյան կամ ուշ գիշերը խմելու ջուր վաճառող ավտոմեքենայի ձայնային ազդանշանը, հակառակը, ուրախություն է պատճառում, քանի որ կենսական խիստ անհրաժեշտ թարմ հեղուկ ձեռք բերելու հնարավորություն է ունենում։
Թալինի ջուր
Թալինի ջուրը Արմավիրի մարզ է բերվում Արագածոտնի մարզի Թալին քաղաքից։ Ավտոցիստեռնների վարորդները մեկնում են Թալին և նախատեսված վայրում հերթով լիցքավորում ցիստեռնները։ Կախված պահանջարկից, մեկ ցիստեռն ջրի գինը կարող է տատանվել 1500 դրամից մինչև 4500 դրամ։ Յուրաքանչյուր վարորդ ունի իր վաճառքի տարածքը, հազվադեպ են տարաձայնություններ լինում։ Ամռանը ցիստեռնի ջուրը վաճառվում է մեկ օրում։ Ձմռանը հազվադեպ է պատահում, որ ցիստեռնը մեկ օրում սպառվի, հետևաբար կարող է օրերով մնալ ցիստեռնի մեջ։
Խմելու ջուրը չեն ցանկանում խմել
Խմելու ջուր գնելու նախապատմությունը
Կոշտ ջրի լեգալացում
Ջրի հայկական և եվրոպական կոշտություններ
Մինչև 2000 թվականը շրջիկ ավտոմեքենաներից խմելու ջուր էին գնում հիմնականում Բաղրամյանի տարածաշրջանի համայնքների բնակիչները, որտեղ խմելու ջրագծերը կամ քայքայված էին, կամ ընդհանրապես գոյություն չունեին։ 2000 թվականից հետո խմելու ջրի պահանջարկ առաջացավ նաև Հոկտեմբերյանի տարածաշրջանում այն բանից հետո, երբ «Նոր Ակունք» ՓԲ ընկերությունը, որը հանդիսանում էր տարածաշրջանի ջրամատակարարը, Արմավիր և Մեծամոր քաղաքներին, ինչպես նաև հարակից բնակավայրերին, սկսեց մատակարարել խորքային հորերից վերցված ջուր։
Արմավիրցիները չհամակերպվեցին կոշտ ջուր խմելու իրողության հետ, ըմբոստացան և պահանջեցին իրենց մատակարարել խմելու ջրի ստանդարտներին համապատասխան որակյալ խմելու ջուր։ Բնակիչների պահանջն իրավացի էր, քանի որ Առողջապահության նախարարի 2002 թվականի թիվ 876 հրամանի, խմելու ջրի կոշտությունը չպետք է գերազանցի 7,0 մմոլ/լ։ Սա նշանակում է, որ 1 լիտր խմելու ջրում լուծվող մագնեզիումի և կալցիումի աղերի քանակը չպետք է գերազանցի 7,0 մգ-էկվիվալենտը: Իսկ ըստ բնակավայրերի մատակարարվող խմելու ջրի կոշտությունը տատանվում էր 11-13 մմոլ/լ։ Հասարակությանը լռեցնելու նպատակով շրջանառության մեջ դրվեց նաև մեկ այլ փաստաթուղթ՝ ստորագրված հանրապետության գլխավոր համաճարակաբանի կողմից։ Ըստ փաստաթղթի, մարզի Պետական հիգիենիկ և հակահամաճարակային տեսչությունն իրավասու է խմելու ջրի կոշտությունը թույլատրել մինչև 11,0 մմոլ/լ: Այս փաստաթուղթն իրավական հիմքեր ստեղծեց բնակիչներին խմելու կոշտ ջուր մատակարարելու համար՝ անկախ այն հանգամանքից, թե վերջիններս կխմե՞ն այդ ջուրը, թե՞ ոչ։
Հայաստանում խմելու ջրի որակի պահանջները նույնականացված են Ռուսաստանի ցուցանիշներին, որն իր հերթին մեծ շեղում ունի միջազգային պահանջներից: Հայաստանում խմելու ջրի որակի պահանջներն ու հսկողությունը ամրագրված են Առողջապահության նախարարի 2002 թվականի թիվ 876 հրամանով: Յուրաքանչյուր երկիր իր չափման միավորն է ընտրել և ջրի կոշտությունը տարբեր կերպ է ընկալվում:
Օրինակի համար դիտարկենք Գերմանիայի և Ռուսաստանի Դաշնության չափորոշիչները, որը, կարելի է ասել, նաև Հայաստանինն է:

Աղյուսակից պարզ երևում է, որ եվրոպացիներն իրենց չափանիշներն ընտրել են՝ նախապատվություն տալով հասարակության առողջությանը, իսկ Հայաստանը եղած խմելու ջրի համատեքստում ընտրել է չափորոշիչները: Օրինակ, Նորավան համայնքի խմելու ջուրը մատակարարում է «Վեոլիա Ջուր» ընկերությունը՝ կենտրոնացված համակարգով և ջրի կոշտությունը կազմում է 11,0 մմոլ/լ: Մյասնիկյան համայնքի ջրամատակարարումը նույնպես իրականացնում է «Վեոլիա Ջուր» ընկերությունը՝ տեղային խորքային հորերի ջրով և կոշտությունը կազմում է 13,5 մմոլ/լ:

Նոր ջուրն իր բաղադրությամբ և համային հատկանիշներով էապես տարբերվում էր նախկին ջրից։ Հարկ է նշել, որ նախկինում Հոկտեմբերյանի տարածաշրջանին մատակարարվում էր «Զևայի» և «Ապարանի» խմելու ջուր։ Բնակչությունը նախ ուրախացավ, որ 24-ժամյա ջրամատակարարում ունի, բայց շուտով հասկացավ, որ ջուրը խիստ կոշտ է և ծարավ չի հագեցնում։ Շատ արագ շրջիկ ավտոցիստեռններն այդ բացը լրացրեցին և, 20 տարի է, կանոնակարգված խմելու ջուր են վաճառում տարածաշրջանի ազգաբնակչությանը։.
Սեփական փորձով - Խմելու ջրի վերաբերյալ տարբեր ժամանակների հարցումներն ունեն նույն պատասխանը՝ ծարավ չի հագեցնում, տհաճ համ ունի, առողջության համար վտանգավոր է։
Բնակիչների պատասխանների իրավացիությունը ստուգելու համար, «Լեգալ Պրոգրես» ՀԿ-ի պատվերով, ինքներս 4 բնակավայրերից և վաճառվող ջրից նմուշներ հանձնեցինք փորձաքննության՝ «Ստանդարտ Դիալոգ» փորձագիտական կենտրոն։
Ըստ փորձագիտական տվյալների, վաճառվող ջրի մեջ մնացորդային քլորի պարունակությունը մի քանի անգամ գերազանցում էր խմելու ջրի ստանդարտներին։ Փորձագետների հետ խորհրդակցելով, խմելու ջրի կոշտության և քլորի պարունակության համատեքստում, հարկ չենք համարում անդրադառնալ բոլոր փորձանմուշներում հայտնաբերված կոլիֆորում և տերմոտոլեռանդ միկրոօրգանիզմների առկայությանը:
Կոշտ ջրի ազդեցությունը կենցաղային սարքավորումների վրա - Կոշտ ջրի տարածքի խանութներում ամենամեծ պահանջարկն ունեն այն սարքավորումները, որոնք ջրի հետ անմիջական շփվում են։ Միևնույն ժամանակ, մեծ սպառում ունեն աղազերծող հեղուկները։
Փորձագետի մեկնաբանությունը - Աշխեն Պողոսյանի մեկնաբանությամբ, շրջիկ մեքենաներով խմելու ջուր վաճառելու դեպքում նախ պետք է մեքենան համապատասխանի խմելու ջուր վաճառելու չափորոշիչներին, այնուհետև պետք է ցիստեռնը կնքված լինի մատակարարի կողմից։ Միևնույն ժամանակ պետք է առկա լինի ջրի որակական ցուցանիշների վերաբերյալ սերտիֆիկատ։ Բացի այդ, ջուր վաճառող ցիստեռնները պետք է պարբերաբար մաքրվեն և ախտահանվեն մասնագիտական կառույցների կողմից, և այդ մասով պետք է առկա լինի համապատասխան պայմանագիր։ Անհայտ ծագումով մեքենաներով, անհայտ ծագումով ռետինե խողովակներով, անհայտ ծագումով անձիք ջուր են վաճառում, որն անընդունելի է։
Պատասխանատուների մոտեցումները
Մեր գրավոր հարցմանը Արմավիրի մարզպետարանը պատասխանեց, որ Խանջյանի թունավորման դեպքից հետո ջրի ծորակներից վերցված թվով 9 նմուշից թվով 7 նմուշի մոտ մանրէաբանական հետազոտության արդյունքում արձանագրվել են շեղումներ, ցիստեռնից գնված ջրի փակ տարայից վերցված թվով 7 նմուշում արձանագրվել են շեղումներ, ցիստեռնից վերցված ջրի նմուշում շեղում չի արձանագրվել։
Առողջապահության նախարարության Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման Ազգային կենտրոնի Արմավիրի մասնաճյուղի տնօրենը հրաժարվեց խմելու ջրի որակական ցուցանիշների վերաբերյալ մեկնաբանություններ տալ՝ նշելով, որ անհրաժեշտ է նախարարության թույլատվությունը։
Ավելի ուշ, Առողջապահության նախարարությունը մեր գրավոր հարցմանը պատասխանեց, որ Առողջապահության նախարարության կողմից իրականացվում է բնակավայրերին կենտրոնացված համակարգերով մատակարարվող խմելու ջրի որակի մշտադիտարկում, իսկ նշված ոլորտում Առողջապահության նախարարությանը հսկողություն իրականացնելու լիազորություններ վերապահված չեն։
Խմելու ջրի շրջիկ մեքենաներով վաճառքը իրականացվում է անհատների կողմից՝ իրենց նախաձեռնությամբ, փողոցային առևտրի միջոցով և կարգավորվում է ՀՀ-ում գործող այլ իրավական ակտերով։
Ստացվում է հասարակության առողջությանը վտանգող երևույթը կա, գործողություն իրականացնող անձինք հայտնի են, սակայն չկա իրավական կարգավորում և պատասխանատուներ հասարակության առողջության անվտանգությունն ապահովելու համար։
Հրապարակումը պատրաստվել է Եվրոպական միության ֆինանսական աջակցությամբ ՝ «Եվրոպական մեդիահարթակ Հայաստանում. հուսալի և պրոֆեսիոնալ լրատվամիջոցների կառուցում» ծրագրի շրջանակներում։ Բովանդակության համար պատասխանատվություն է կրում "ԱԼՏ" հեռուստախմբագրությունը, և պարտադիր չէ, որ այն արտահայտի Եվրոպական միության տեսակետները:
Made on
Tilda