Երկու տասնամյակ է, Արտաշարի բնակիչները ստիպված են ապրել կոյուղաջրի հարևանությամբ։ Բնակարանների պատուհանի կողքով հոսում է գարշահոտ տարածող գորշ գույնի կեղտաջուրը։

Ստիպված ենք, արդեն 20 տարի, ապրել այս միջավայրում, կեղտաջուրը մեր առօրյայի անբաժանելի մասն է, երեխաները խաղում են գարշահոտի մեջ, անասունները խմում են կոյուղաջրերը, մենք այգիները ոռոգում ենք կեղտաջրով, նույնիսկ կռիվ ենք տալիս կեղտաջրի համար, որ այգիները չչորանան, - այսպես է ներկայացնում կոյուղաջրի հարևանությամբ բնակվող արտաշարցի Սամվել Պետրոսյանը։

Արմավիրի մարզի Արմավիր և Մեծամոր քաղաքների կոյուղաջրերի խողովակաշարը մինչև մաքրման կայան վթարվեց և կեղտաջրերը սկսեցին հոսել Սևջուր գետ։ Ժամանակի ընթացքում Սևջուր գետը ցամաքեց՝ իր հունը թողնելով բացառապես կեղտաջրերին։ Պոմպակայանները, որոնք նախատեսված էին գյուղացիական տնտեսություններին Սևջուր գետից ոռոգման ջուր մատակարարելու համար, շարունակեցին իրենց աշխատանքը՝ այս անգամ կոյուղաջրի բազայի վրա։
Արդյունքում՝ կոյուղաջրերի մաքրման կայանը դարձավ անպիտան, իսկ կոյուղագծի վերականգնումը, առանց մաքրման կայանի, դարձավ անիմաստ։

Կոյուղաջուրը մինչև պոմպակայան հասնելը, տարածելով անտանելի գարշահոտ, հոսում է Արտաշար համայնքի բնակելի տների հարևանությամբ։
Արտաշարի բնակիչների խոսքով, նախկինում կոյուղաջրերին խառնում էին ոռոգման ջուր, գարշահոտը որոշ չափով մեղմանում էր, բայց վերջին 2 տարիներին ջրանցքով բացառապես կեղտաջուր է հոսում։

Արտաշար համայնքը սպասարկող նախկին ընտանեկան բժիշկ Նարինե Գևորգյանի մեկնաբանությամբ, պարբերաբար հետազոտության է ներկայացրել կոյուղաջրերը և ամեն անգամ ջրում հայտնաբերվել է խոլերայի ոչ ախտածին մասնիկներ, որը շատ վտանգավոր է։

«Երկու տարի է, կոյուղաջրում հայտնաբերվում են խոլերայի ոչ ախտածին միկրոբներ, որոնք յուրաքանչյուր պահի կարող են դառնալ ախտածին և առաջացնել համաճարակ: Մենք հատուկ ուշադրություն ենք դարձնում բնակիչների առողջական վիճակին, մաշկային հիվանդությունների առկայությանը կամ հայտնաբերմանը, քանի որ մարդիկ, այգիները ոռոգելիս, հաճախ ստիպված են շփվել կոյուղաջրերի հետ՝ չօգտագործելով ռետինե ձեռնոցներ և կոշիկներ։ Անընդմեջ հանդիպումներ եմ իրականացնում, խորհրդատվություն տրամադրում, պարբերաբար այցելում եմ բնակիչներին և հորդորում խիստ հետևել սանիտարահիգիենիկ կանոններին, առավել զգոն լինել հյուրեր ընդունելիս և հյուրասիրություն կազմակերպելիս»։

Արտաշարցի Աշոտ Հովսեփյանի խոսքով, ոռոգման խնդիրն այն աստիճանի է բարդացել, որ ստիպված են կեղտաջրով աճեցնել բանջարեղենը, առվույտը կամ հացահատիկը, իհարկե, եթե հերթ հասնի իրենց։ Պոմպակայանը, 4 ժամ աշխատելով, սպառում է կեղտաջուրը, իսկ այդ ընթացքում նույնիսկ մեկ հեկտար ջրել հնարավոր չի լինում։ Մենք ապրում ենք ոչ թե կեղտաջրի հարևանությամբ, այլ կեղտաջրի մեջ։ Ըստ Հովսեփյանի, գնորդները գիտեն, որ Արտաշարում բերքն աճեցվում է կոյուղաջրով և գյուղ չեն մտնում, ապրանք չեն առնում։ Բերքի իրացումն անհնարին է դարձել։ Գյուղացիներն ասում են, որ գյուղմթերքն իրացնում են ինչպես մարզում, այնպես էլ մարզից դուրս գործող շուկաներում։ Հիմնականում թաքցնում են գյուղմթերքի ծագումը։

Կոյուղաջրի խնդիրներին անդրադառնալիս նախորդ տարի մենք կոյուղաջրով ոռոգվող տարածքներից ստացված գյուղմթերքը հանձնեցինք փորձաքննության։ «Ստանդարտ Դիալոգ» լաբորատորիայի մանրեաբանական փորձաքննության եզրակացության համաձայն, լաբորատոր փորձաքննության հանձնված բանջարեղենում հայտնաբերվել էին մարդու առողջության համար վտանգավոր մասնիկներ։

Արմավիրի մարզպետարանը մեր գրավոր հարցմանը պատասխանեց, որ նախատեսվում է նոր խորքային հորեր տեղադրելով լուծել Արտաշար համայնքի ոռոգման խնդիրը։ Գրության մեջ մարզպետարանը խորքային հորերի տեղադրման ժամկետ չի նշում։ Փոխարենը, Արտաշարի գյուղապետ Մանվել Օհանյանն ասաց, որ իրեն մարզպետարանից տեղեկացրել են, որ խորքային հորերի հորատման և շահագործման որոշումն ուժի մեջ է, միայն ժամկետներն են հետաձգվել։ Եթե այս տարի աշնանը չհասցնեն աշխատանքներն ավարտին հասցնել, ապա 2022-ի գարնանը կշարունակեն և կշահագործեն։

Տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարությանը հղած մեր հարցմանը պատասխանեց ՏԿԵ նախարարության Ջրային կոմիտեն, ըստ որի առաջին փուլով 2022թ․ մարտից նախատեսվում է սկսել կոյուղագծի վերականգման աշխատանքները, իսկ մաքրման կայանի կառուցումը կիրականացվի միջոցների առկայության դեպքում։

Արտաշար համայնքի ղեկավար Մանվել Օհանյանի մեկնաբանությամբ, գյուղի հողատարածքների 30 տոկոսը, արդեն 2 տարի է, ոռոգվում է բացառապես կոյուղաջրով։ Բոլոր կառույցները խնդրին տեղյակ են։ Միջոցների բացակայության պատճառով համայնքը ոչինչ անել չի կարող։ Գյուղապետի բնորոշմամբ, ջրում կենդանական աշխարհը վերացել է։ Նախկինում այստեղ ձուկ էին որսում, այսօր նույնիսկ գորտերն են վերացել։ Հատկապես ամռանը համաճարակի բռնկման ռիսկը մեծանում է, բնակիչների առողջության համար շատ վտանգավոր իրավիճակ է ստեղծվում։
«Չգիտեմ, թե որքան է ձգձգվելու այս իրավիճակը, մի բան հստակ է, որ համայնքի փոքրիկ բյուջեով ոչինչ չենք կարող անել»։

Արդեն 20 տարի է, Արմավիր և Մեծամոր քաղաքների կոյուղաջրերը դարձել են քննարկման թեմա։ Իշխանությունների պատասխաններն այս տարիների ընթացքում պարբերաբար փոխվում են։ Սկզբում նպատակ դրվեց վերականգնել մաքրման կայանը, այնուհետև որոշվեց նոր մաքրման կայան կառուցել, իսկ վերջում կառուցվեց պոմպակայան՝ կոյուղաջրերն աչքից հեռու տեղափոխելու համար։

Որքան էլ որ ծախսատար լինեն կոյուղագծի վերականգման և մաքրման կայանի կառուցման աշխատանքները, իշխանությունները պետք է համալիր մոտեցում ցուցաբերեն խնդրի լուծման ուղղությամբ, այլապես կարող է կրկնվել Զարթոնքի խոլերայի համաճարակի օրինակը, որը տեղի ունեցավ 1998 թվ-ին։ Նույն կոյուղաջրերը խլեցին 2 քաղաքացու կյանք։