Արմավիրի մարզի Վանանդ գյուղի բնակիչ Պայքար Հակոբյանը, արդեն 10 տարի է, գյուղում հասարակական տրանսպորտ չի տեսել, անձնական օգտագործման մեքենա չունի, գյուղից որևէ հարցով դուրս գալու համար պետք է ժամերով ավտոճանապարհին կանգնի և հուսա, որ ծանոթներից մեկը մեքենայով կկանգնի ու իրեն տեղ կհասցնի։ Նրա խոսքով, մինչ համայնքների խոշորացումը անհրաժեշտ էր լինում միայն մարզկենտրոն գնալ, ասենք՝ բժշկական կենտրոն կամ մարզպետարան։ Այսօր ամեն ինչ ավելի է բարդացել։ Առաջ եթե գյուղից մեկը, ասենք, մայրաքաղաք էր գնում, նրա հետ հասնում էինք մինչև Արմավիր։ Այսօր արդեն անհրաժեշտ է Արմավիրից հասնել նաև խոշորացված համայնքապետարան, որը Բաղրամյանում է գտնվում։ Պայքարի հաշվարկով, եթե շտապ գործ ունենա համայնքապետարանում, տաքսիով գնալ-գալու համար առնվազն 7 հազար դրամ կծախսի։

Արմավիրի մարզի՝ հատկապես սահմանամերձ բնակավայրերի, բնակիչների համար հասարակական տրանսպորտով տեղաշարժվելու մեծ խնդիր կա։ Իրավիճակն ավելի է սրվում գյուղատնտեսական սեզոնին, երբ գյուղացիները զբաղված են գյուղատնտեսական աշխատանքներով և չեն կարող ընդառաջել հարևաններին կամ բարեկամին մարզկենտրոն կամ համայնքապետարան տեղափոխելու հարցում։

Օրինակ, Կողբավան գյուղում ո՛չ դպրոց կա, ո՛չ խանութ, ո՛չ Հայփոստի բաժանմունք, ո՛չ էլ բուժկետ։ Արտաքին աշխարհի հետ շփվելու միակ տարբերակը հասարակական տրանսպորտն է, որը նույնպես գոյություն չունի։ Բնակիչների խոսքով, գյուղից դուրս գալը մի կերպ ստացվում է՝ համաձայնեցնում են հարևանների հետ, ովքեր ավտոմեքենա ունեն, միասին դուրս գալիս։ Խնդիրը գյուղ վերադառնալն է։ Երկու տարբերակ կա՝ կամ օգտվել տաքսի ծառայությունից, որի հնարավորությունը ոչ բոլորն ունեն, կամ` ոտքով հասնել տուն։

Բաղրամյան միավորված համայնքի ղեկավար Շանթ Առաքելյանը հասցրել է ծանոթանալ խնդրին։ Իր խոսքով, միջգյուղական տրանսպորտի կարգավորումները համայնքի լիազորություններից դուրս է։ Խնդիրը ներկայացրել են մարզպետարան, բայց մարզպետարանն էլ նման լիազորություն չունի։

Արմավիրի մարզպետարանից տեղեկացանք, որ նախկինում մարզպետարանն էր կազմակերպում ներմարզային հասարակական տրանսպորտի հետ կապված գործառույթները։ Որպեսզի հասարակական տրանսպորտը հասանելի դառնար մարզի բոլոր բնակավայրերին, մարզպետարանն անցկացնում էր փաթեթային մրցույթ։ Մասնավորապես, առավել եկամտաբեր ուղղությունների փաթեթներում ներառվում էին փոքր եկամտաբերություն ունեցող ուղղությունները։ Այս եղանակով հնարավոր էր լինում հասարակական տրանսպորտը հասանելի դարձնել բոլոր բնակավայրերի բնակիչների համար։ Ավտոմոբիլային տրանսպորտի մասին օրենքում 2018թ-ի փետրվարի 8-ի փոփոխություններով ներմարզային հասարակական տրանսպորտով զբաղվում է Տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարությունը։

Հայ-Թուրքական պետական սահմանի հարևանությամբ տեղակայված Բագարան և Երվանդաշատ բնակավայրերից մարզկենտրոն հասնելու համար անհրաժեշտ կլինի անցնել մոտ 52 կմ, իսկ համայնքապետարան հասնելու համար ևս 18 կմ։ Բագարանցի Հրաչ Ավետիսյանի մեկնաբանությամբ, գնալը հեշտ է։ Գյուղից, հատկապես առավոտյան ժամերին, գյուղացիներից շատերն են գնում Արմավիր։ Վերադառնալն է խնդիր, հատկապես եթե Բաղրամյան համայնքից պետք է գյուղ վերադառնաս։ Առավել բարդ է ուսանողների համար։ Նրանք հիմնականում, որպեսզի ծախսերը նվազեցնեն, ճանապարհի մի մասը այլ գյուղեր գնացող հասարակական տրանսպորտով են անցնում, իսկ մյուս մասը օգտվում են տաքսի ծառայությունից։

2021 թվականից հասարակական տրանսպորտի պահանջն ավելի է մեծացել։ Բաղրամյան, Մեծամոր, Խոյ, Արաքս միավորված համայնքների կապը բնակավայրերի հետ հասարակական տրանսպորտի միջոցով գտնվում է շատ ցածր մակարդակում։

Համայնքների միավորման փիլիսոփայությունը ենթադրում է՝ բնակավայրերի համաչափ զարգացում, հասարակության մասնակցություն ՏԻՄ աշխատանքներին, հասարակական կարծիք, հաշվետվողականություն։ Թե ի՞նչ գործիքներով են իրականացվելու այս դրույթները, ցույց կտա ապագան։ Իսկ այսօր կարելի է արձանագրել, որ համայնքի բնակիչները զրկված են ՏԻՄ մարմինների հետ շփվելու ամենատարրական միջոցից։