ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԳՅՈւՂԱՏՆՏԵՍՈւԹՅՈւՆԸ ՏԱՔԱՑՈՂ ԱՇԽԱՐՀՈւՄ
Հայաստանի գյուղատնտեսական ժառանգությունը խարսխված է նրա բերրի հողերի վրա՝ հազարամյակների ընթացքում ապահովելով կենսունակությունն ու ձևավորելով նրա մշակույթը: Բայց այսօր կլիմայի փոփոխությունը մարտահրավեր է նետում այս կենսական ոլորտի ապագայի վրա։
Հայաստանի գյուղատնտեսությունը
Հայաստանի գյուղատնտեսությունը երկրի տնտեսության անկյունաքարն է, որտեղ աշխատում է բնակչության գրեթե 36%-ը: Հիմնական մշակաբույսերի ցանկը շատ մեծ է, որտեղ ներառված են կենսական անհրաժեշտ մշակաբույսեր, օրինակ՝ ցորեն, գարի, կարտոֆիլ, բանջարեղենի այլ տեսակներ, քաղցրահամ մրգեր՝ ծիրան, դեղձ, կեռաս, սալոր, խաղող, բարձրարժեք մշակաբույսեր, ինչպես նաև տարբեր հատապտուղներ և խոտաբույսեր։ Վերջին 10-15 տարիներին նոր մշակաբույսեր են ներմուծվել գյուղատնտեսության մեջ, որոնք մեծ արդյունավետություն են ցուցաբերում։
Հայաստանը նաև ունի գինու արտադրության հարուստ ավանդույթ՝ խորապես կապված իր ինքնության հետ:
Իր բազմազան տեղանքով ու հարուստ կենսաբազմազանությամբ Հայաստանը դարեր շարունակ եղել է գյուղատնտեսության բնօրրան: Այնուամենայնիվ, բնական ռեսուրսներից, մասնավորապես՝ ջրից, կախվածությունը, այն դարձնում է խիստ խոցելի կլիմայական խաթարումների նկատմամբ:
Մեկնաբանում է Արմավիրի տարածաշրջանային պետական քոլեջի դասախոս, աշխարհագրական գիտությունների թեկնածու Աշոտ Գրիգորյանը։
Կլիմայի փոփոխության ազդեցությունը գյուղատնտեսության վրա
Ջերմաստիճանի բարձրացում
Անցած հարյուրամյակի ընթացքում Հայաստանում գրանցվել է միջին ջերմաստիճանի բարձրացում մոտավորապես 1,2°C-ով: Տաքացման այս միտումն արագացնում է բերքի հասունացումը, նվազեցնում բերքատվությունը և մեծացնում բույսերի համար ջերմային սթրեսի վտանգը:
Արարատյան դաշտի գյուղացիական տնտեսությունները բանջարաբոստանային կուլտուրաները արևի ճառագայթներից պաշտպանելու համար սկսել են օգտագործել արևապաշտպան ցանցեր, ինչը գլոբալ տաքացման հետևանքները մեղմելու պարզունակ գործիք է։
Տեղումների նվազում
Տարեկան տեղումները նվազել են մոտ 10%-ով, ինչը սրում է ջրի սակավությունը։ Երաշտները դառնում են ավելի հաճախակի և սաստիկ՝ ազդելով հատկապես Արարատի և Արմավիրի մարզերի վրա:
Ոռոգման մարտահրավերներ
Գլոբալ տաքացման պայմաններում լինում են տարիներ, որ փետրվար ամսից սկսվում են վաղ գարնանային աշխատանքները։ Այս համատեքստում ոռոգման ջուրը չի բավարարում գյուղացիական տնտեսությունների պահանջարկը։ Սա է պատճառը, որ արդեն ավանդույթ է դարձել ոռոգման սեզոնը մայիս ամսից սկսելը։ Լեռնային շրջաններում ձնախառնուրդների վաղ հալվելը, որոնք կերակրում են գետերն ու ջրամբարները, խաթարել է ջրի հասանելիությունը։
Հողի դեգրադացիա
Առավել բարձր ջերմաստիճանն ու տեղումների անկանոն ձևերը նպաստում են հողի էրոզիայի և բերրիության նվազմանը:
Վնասատուներ և հիվանդություններ
Ավելի տաք կլիմայական պայմանները հնարավորություն են տալիս վնասատուների և մշակաբույսերի հիվանդությունների տարածմանը, ինչը հետագայում սպառնում է բերքատվությանը:
Խելացի գյուղատնտեսություն
Բուսաշերտի պահպանության մեթոդների ներդրում, ցանքաշրջանառության և ագրոանտառային պրակտիկաների ընդունում
Ջրի խնայողության տեխնոլոգիաներ
Կաթիլային ոռոգման համակարգերի տեղադրում, որոնք ջուրը հասցնում են անմիջապես արմատներին՝ ավանդական մեթոդների համեմատ խնայելով մինչև 50% ավելի շատ ջուր
Ճկուն մշակաբույսեր
Հայաստանում գիտահետազոտական ​​հաստատությունները մշակում են երաշտի և ջերմակայուն մշակաբույսերի սորտեր
Համայնքի կողմից ղեկավարվող նախաձեռնություններ
Գյուղեր, որոնք համագործակցում են անձրևաջրերի հավաքման համակարգերի կառուցման և տեղական ոռոգման ջրանցքների վերականգնման համար
Հարմարվողականության ռազմավարությունները գործնականում
Գյուղատնտեսության ազգային հարմարվողականության պլանի իրականացում, որն ուղղված է ոռոգման ենթակառուցվածքների արդիականացմանը, կայուն գյուղատնտեսության խթանմանը և կլիմայական պայմաններին դիմակայելու համար ֆինանսական խթանների տրամադրմանը։
Սուբսիդավորվող հասանելիություն այնպիսի տեխնոլոգիաների, ինչպիսիք են՝ կաթիլային ոռոգումը և ջերմոցները։
Միջազգային գործընկերություններ
Համագործակցություն այնպիսի կազմակերպությունների հետ, ինչպիսիք են ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագիրը (ՄԱԶԾ) և Կանաչ Կլիմայի հիմնադրամը՝ կլիմայի դիմացկունության ծրագրերը ֆինանսավորելու համար։
Համատեղ հետազոտական ​​ծրագրեր հարևան երկրների հետ՝ գյուղատնտեսության ընդհանուր մարտահրավերների դեմ պայքարելու նպատակով:
Քաղաքականության և միջազգային համագործակցության դերը
Made on
Tilda