Կորած օղակը. միայն թափոնների տեսակավորումը բավարար չէ
Ինչպես Հայաստանի շատ բնակավայրեր, Արմավիրը ևս ցանկանում էր ընդունել աղբի տեսակավորումը՝ հավատալով, որ դա քայլ է դեպի ավելի մաքուր ապագա։
Արմավիր քաղաքի բնակիչներին խնդրեցին շրջակա միջավայրը պաշտպանելու համար տեսակավորել իրենց կենցաղային աղբը: Նրանք համաձայնեցին՝ հավատալով, որ դա քայլ է դեպի ավելի մաքուր ապագա։ Բայց նրանց ջանքերն ապարդյուն էին, որովհետև բնակիչների կողմից տեսակավորված թափոնները հաճախ հայտնվում էին նույն աղբավայրում, քանի որ, առանց վերամշակման արտադրամասի և համապատասխան սարքավորումների, համակարգը խաթարված է։
10 տարի առաջ Արմավիր քաղաքում տեղադրեցին կենցաղային աղբի տեսակավորման համար նախատեսված ցանցապատ աղբամաններ։ Մի քանի ամսում մի մասը կոտրվեց, մյուս մասը՝ գողացան, այնուհետև՝ ամբողջովին անհետացան։
2024թ․ սկզբին տեղադրեցին գունավոր աղբի տեսակավորման աղբամաններ։ Դրանց գոյությունը տևեց մոտ 3 ամիս։ Նորից մի մասը կոտրվեցին, մյուս մասը՝ այրվեցին ու կարճ ժամանակում անհետացան քաղաքի փողոցներից։
Հարց՝ Ինչո՞ւ էր հասարակությունն անտարբեր երևույթի նկատմամբ։
Պատասխան՝ Մենք ամեն օր տեսակավորում ենք մեր աղբը, բայց տեսնում ենք, թե ինչպես է աղբատարը խառնում բոլորը։ Ի՞նչ իմաստ ունի։ Ստացվում էր, որ տեսակավորումը ձևական բնույթ էր կրում։
Կենցաղային աղբը աղբավայրերում հաճախ այրվում է։ Դրա մեջ ամենավտանգավորը շրջակա միջավայրի համար պլաստիկ տարաներն ու նյութերն են, որոնց այրելիս ջերմոցային էֆեկտ առաջացնող ածխածնի երկօքսիդ (CO2) գազ է անջատվում։
ՀՀ իշխանությունները փորձեցին որոշակի հաստություն ունեցող պլաստիկ տոպրակների օգտագործումն արգելել, սակայն դրանից շատ բան չփոխվեց։ Այսօր խանութներից դուրս եկող պլաստիկ տոպրակների, տարատեսակ փաթեթավորումների և տարաների մասսան ավելի մեծ է, քան մինչև արգելքները, քանի որ ավելի հաստ պլաստիկից տոպրակները թույլատրվում են օգտագործել խանութներում։
Մարտահրավերներ, որոնք պետք է հաղթահարել
1. Համապարփակ քաղաքականության բացակայություն
-Հայաստանը չունի պլաստիկ թափոնների վերամշակման և կառավարման միասնական ազգային ռազմավարություն:
-Թափոնների կառավարման առկա կանոնակարգերի կիրարկումը հաճախ թույլ է:
2.Վերամշակման ենթակառուցվածքի բարձր ծախսեր
-Վերամշակման կայանների և սարքավորումների մեջ նախնական ներդրումները զգալի են, ինչը խանգարում է տեղական բիզնեսին:
-Պլաստիկ թափոնների հավաքման և վերամշակման օբյեկտներ հասցնելու համար տրանսպորտային ծախսերը մեծ են, հատկապես՝ գյուղական վայրերում:
3.Վերամշակված ապրանքների շուկայի ցածր պահանջարկ
-Վերամշակված պլաստիկ արտադրանքի սահմանափակ շուկան խոչընդոտում է վերամշակման նախաձեռնությունների ֆինանսական կենսունակությանը:
-Հասարակության նախապատվությունը մաքուր պլաստիկ նյութերի նկատմամբ՝ պայմանավորված որակի և հիգիենայի ընկալմամբ:
Հայաստանը կենցաղային աղբի վերամշակման սահմանափակ հնարավորություններ ունի։ Թեև կան որոշ նախաձեռնություններ և ջանքեր թափոնների տեսակավորման ու վերամշակման ուղղությամբ, ենթակառուցվածքը թերզարգացած է, և երկիրը կանգնած է կենցաղային թափոնների արդյունավետ կառավարման և վերամշակման լուրջ մարտահրավերների առջև:
1. Քաղաքականություն և կանոնակարգում
  • Ներդնել աղբի պարտադիր տեսակավորում կենցաղային և համայնքային մակարդակներում
  • Կիրառել կանոնակարգեր՝ մեկանգամյա օգտագործման պլաստմասսաները նվազեցնելու և այլընտրանքների խթանման համար:
2. Պետական-մասնավոր համագործակցություն
  • Խթանել համագործակցությունը պետական ​​մարմինների, ՀԿ-ների և մասնավոր ընկերությունների միջև՝ վերամշակման մասշտաբային ծրագրեր ստեղծելու համար։
3. Տեխնոլոգիայի ներկրում
  • Խրախուսել ներդրումներ վերամշակման առաջադեմ տեխնոլոգիաների մեջ, ինչպիսին է քիմիական վերամշակումը, որպեսզի ընդլայնվի պլաստմասսաների տեսակները, որոնք կարող են մշակվել:
4. Ֆինանսական մեխանիզմներ
  • Ստեղծել կանաչ հիմնադրամներ՝ վերամշակման ծրագրերի համար վարկեր կամ դրամաշնորհներ տրամադրելու համար:
  • Ներդնել արտադրողի պատասխանատվության սխեմաներ, որոնք արտադրողներից պահանջում են կառավարել պլաստիկ թափոնները:
5. Միջազգային համագործակցություն
  • Համագործակցել միջազգային դոնորների և կազմակերպությունների հետ՝ մշակելու երկարաժամկետ ծրագրեր՝ ուղղված վերամշակման մակարդակի բարելավմանը:
Հայաստանում պլաստիկի վերամշակման բարելավմանն ուղղված քայլեր
Հայաստանում պլաստիկի վերամշակումը նոր փուլում է, սակայն զարգացման հնարավորությունները մեծ են։ Անդրադառնալով ենթակառուցվածքի բացերին, բարձրացնելով հանրային իրազեկությունն ու խթանելով համագործակցությունը շահագրգիռ կողմերի միջև՝ Հայաստանը կարող է զգալիորեն բարելավել պլաստիկի վերամշակման իր ցուցանիշները և նպաստել ավելի մաքուր ու կայուն ապագայի:
Made on
Tilda