Արդարադատության նախարարության ՔՀԿ հասարակական վերահսկողություն իրականացնող դիտորդների խմբի նախագահ Հասմիկ Հարությունյանն էլ կարծում է, որ համաներումից հետո ազատ արձակվածների կրկին ՔՀԿ վերադառնալը որոշ առումով նաև սպասելի էր: Ըստ նրա՝ շատ հետաքրքիր հոգեբանություն կա, երբ մարդը շատ հեշտ հնարավորություն է ստանում իր կողմից կատարած հանցանքից կարճ ժամանակ հետո վերադառնալ հասարակություն այն դեպքում, երբ նրա ռիսկերն ու կարիքները բավարար չափով գնահատված չեն համապատասխան մարմինների կողմից: Պատշաճ կերպով չի իրականացվել գնահատում՝ հասկանալու համար մարդը ինչքանով է ուղղվել, ինչ տենդենց կա, զղջում կա, թե չկա և այլն, ու շատ հեշտ նա ստանում է հնարավորություն հետ վերադառնալ հասարակություն: Նման դեպքերում մարդն ադքան էլ այդ ազատության գինը չի գնահատելու և առաջին հնարավորության դեպքում նույն սխալը կրկնելու հավանականությունը մեծանալու է։ Դրա մասին խոսում է նաև վերադարձողների թիվը, ոչ միայն 2018-ի համաներումը, կարող են նաև համեմատել 2012, 2013թ-ի համաներումները»։
Հասմիկ Հարությունյանի կարծիքով՝ եթե համաներումը դիտենք որպես անձի ազատ արձակվելու հնարավորություն, իսկ մյուս կողմից դիտենք հասարակության պաշտպանությունը, կան շահեր, որ պետք է որոշակի ձևով հավասարակշռվի։ Համաներումն ինքնին մարդասիրական մոտեցում է և հնարվորություն է, որ մարդիկ ազատ արձակվեն, բայց երբ այդ ազատ արձակվելու հիմքում բավարար կայուն հիմքեր չեն դրվում, բնականաբար այդ ռիսկերն առաջանալու են և ունենալու ենք տուժող հասարակություն և կրկնակի թվի հանցագործությունների ավելացում, ինչին հիմա ականատես ենք։
«Համամիտ եմ, զբաղվածությունը նվազեցնում է սխալ արարք կրկնելու հավանականությունը, բայց այստեղ պետք է բանտից աշխատանքները սկսվեն, այսինքն կլինի համաներում, կլինի դատապարտյալի պատժի ժամկետի կրման ավարտ, կլինի վաղաժամկետ ազատում և այլն: ՔՀԿ-ներում պետք է աշխատանքներ տարվեն անձի հետ, որպեսզի անազատությունից հասարակություն վերադարձը, հատկապես եթե խոսում ենք երկարաժամկետ ազատազրկվածների մասին, անսովոր է լինելու, և՛ այդ անձի համար, և՛հասարակության ընկալումներն են տարբեր լինելու, հատկապես եթե անձը բախվի սոցիալական խնդիրների հետ: Զբաղվածությունը չկա, ընտանիքի հետ կապն է կտրված լինում և այլն, առաջանում է ինքնագնահատականի խնդիր, և բնականաբար ամենահեշտ տարբերակը այդ անձի համար լինելու է կրկին ՔՀԿ վերադառնալը, այսինքն պետք է ապահովվի սոցիալական երաշխիքներ, զբաղվածություն և այլն»,-ասում է Հ. Հարությունյանը։
Դիտորդական խմբի ղեկավարը նշում է, որ եթե դիտարկենք 2019թ. առաջին վեց ամիսների տվյալներն արդեն ունեցել ենք մահացության դեպքեր: Առհասարակ մահացության դեպքերի, ինքնավնասումները ներառյալ, պատճառները բավարար չափով վեր չեն հանվում, հաշվի չի առնվում անձը ի՞նչ հոգեբանական վիճակում է, ինչ անձնային որակներ ունի, ինչ աշխատանքի կարիք կա նրա հետ տարվող։ Հասմիկ Հարությունյանը փաստում է, որ մի շարք ռիսկեր և խնդիրներ, որոնք ուղեկցվում են այդ գործընթացում, անտեսվում են, արդյունքում ունենում այդ ինքնավնասումների, ինքնասպանությունների դրսևորումների դեպքերը։ Սրա համար ոչ ոք պատասխանատվություն չի կրում։
«Եթե մենք նայենք հեգաբանական բավարարություն, որպես այդպիսին, ինչքանո՞վ է արդյունավետ գործում, գոհացուցիչ համարվել չի կարող։ Օրինակ, վերցնենք Նուբարաշեն ՔՀԿ-ն, որտեղ միջինը 600-700 անձ կա և մեկ հոգեբանի հաստիք, որը ոչ միշտ է համալրված լինում։ Հաշվի առնելով, որ ի՞նչ աջակցության կարիք է լինում և հոգեբանի արդյունավետ հասանելիությունը ինչպիսի՞ն է որակյալ ծառայության առումով, արդեն պարզ է դառնում, թե ինչքանով է արդյունավետ հոգեբանի ծառայությունը, և արդյո՞ք դրա պակասը կամ ոչ պատշաճ իրականացումը բավարար հիմքերի վրա է կամ ոչ»,-ավելացնում է Հասմիկ Հարությունյանը։